Þrýstingssár á Landspítala

Guðrún Sigurjónsdóttir, Landspítala, Grensási
Ásta St. Thoroddsen, hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
Árún K. Sigurðardóttir, heilbrigðisvísindasviði Háskólans á Akureyri

Þrýstingssár eru algeng vandamál innan heilbrigðiskerfisins, sérstaklega á sjúkrahúsum þar sem mikið veikir og hreyfiskertir sjúklingar dvelja. Þrýstingssár valda þjáningu, hamla bata og eru kostnaðarsöm.

Tilgangur þessarar lýsandi þverskurðarrannsóknar var að kanna: a) algengi, alvarleika og staðsetningu þrýstingssára hjá inniliggjandi sjúklingum, b) helstu áhættuþætti sjúklinga að fá þrýstingssár, c) forvarnir sem beitt er á Landspítala. Þýðið var sjúklingar á Landspítala 7. maí 2008, 18 ára og eldri, að undanskildum sjúklingum á sængurkvenna- og geðdeildum. Notað var mælitæki Evrópsku ráðgjafarsamtakanna um þrýstingssár sem inniheldur meðal annars áhættumat samkvæmt Bradenkvarða. Af 328 sjúklingum, sem uppfylltu skilyrði, tóku 219 þátt (66,8%), 90 höfnuðu þátttöku, 13 voru útskrifaðir og gögn frá 6 sjúklingum voru ógild. Algengi þrýstingssára var 21,5% (n=47). Með 1. (roða) og 2. stigs sár (fleiður/blöðru) voru 70% (n=33) og 30% (n=14) með 3. og 4. stigs sár (fullþykktarsár) þegar miðað var við alvarlegasta sár hvers sjúklings. Fimmtán sjúklingar (31%) voru með fleiri en eitt sár. Þrýstingssár voru samtals 66 eða 1,4 sár á sjúkling, flest á spjaldhrygg (n=20) og hælum (n=16). Karlar voru með marktækt fleiri (n=32) sár en konur (n=15) (p<0,05). Í áhættu samkvæmt Bradenkvarða voru 38% sjúklinga (n=80). Ekki var munur á áhættuhópum eftir aldri og kyni. Sjúklingar með þrýstingssár greindust í marktækt (p<0,05) meiri hættu á Bradenkvarða en sjúklingar án sára. Fjórtán sjúklingar í áhættuhópi lágu á svampdýnum og fjórir sjúklingar án áhættu lágu á loftskiptidýnum. Fimm snúnings- og hagræðingarskemu fundust. Þrýstingssár á Landspítala voru fremur algeng en þó sambærileg við aðrar rannsóknir. Aðgerðir til varnar þrýstingssárum virtust ómarkvissar þar eð sjúklingar lágu ekki alltaf á réttu undirlagi miðað við áhættu og of fá snúnings- og hagræðingarskemu voru notuð miðað við fjölda sjúklinga í áhættuhópi.

Lykilorð: algengi þrýstingssára, áhættumat, forvarnir, hjúkrun, þrýstingssár.

2. tbl. 2011: Þrýstingssár á Landspítala: Algengi, áhættumat og forvarnir