Formannspistill

Það er óhætt að segja að enginn hafi átt von á að árið 2020 yrði eins og raun ber vitni.Til stóð að fagna ári hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra, líkt og Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) hafði áformað, með ýmsum hætti, og m.a. í samvinnu við Ljósmæðrafélag Íslands. Það bíður betri tíma eins og svo margt annað sem einkennir þetta ár. Aftur á móti má segja að sýnileiki hjúkrunarfræðinga hafi birst á annan hátt þegar covid-19-veirufaraldurinn skall á landinu í upphafi árs og hefur svo eftirminnilega haft áhrif á þjóðina sem og alla heimsbyggðina. Í stað þess að koma saman og fagna árinu eins og til stóð, m.a. til að vekja athygli á mikilvægi stéttarinnar um allan heim, þá hefur mikilvægi hjúkrunarfræðinga í heilbrigðiskerfinu komið berlega í ljós og sýnileikinn á störfunum sjaldan, ef aldrei, verið eins mikill.

Það er alveg sama hvert er litið, hvort sem það er á heilbrigðisstofnunum eða hjúkrunarheimilum, þá eru það hjúkrunarfræðingar sem stýra aðgerðum og samhæfa þær og eru við hlið sjúklinganna. Á heilsugæslustöðvum eru þeir í samskiptum við skjólstæðingana og taka m.a. ákvarðanir um hvort taka beri sýni ef grunur leikur á smiti.

Hjúkrunarfræðingar koma víða við sögu

Við erum enn að kljást við afleiðingar veirunnar og í þriðju bylgju faraldursins eru það hjúkrunarfræðingar enn sem áður sem skipuðu eitt mikilvægasta hlutverkið í viðbrögðum heilbrigðiskerfisins. Það er alveg sama hvert er litið, hvort sem það er á heilbrigðisstofnunum eða hjúkrunarheimilum, þá eru það hjúkrunarfræðingar sem stýra aðgerðum og samhæfa þær og eru við hlið sjúklinganna. Á heilsugæslustöðvum eru þeir í samskiptum við skjólstæðingana og taka m.a. ákvarðanir um hvort taka beri sýni ef grunur leikur á smiti. Einnig eru það hjúkrunarfræðingar sem vinna við rakningu smita, ákvarða um sóttkví hjá fólki og reyna að fyrirbyggja þannig frekari útbreiðslu veirunnar.

Ég þreytist því seint á að segja að hjúkrunarfræðingar eru lykilstéttin í baráttunni við veiruna. Þeir koma við sögu í ákvörðun um sýnatöku, smitrakningu, sóttkví og að hjúkra þeim sem veikjast af veirunni, auk venjubundinna hjúkrunarstarfa. Því burtséð frá faraldrinum hefur ekkert breyst hvað þörf fyrir hjúkrun varðar.

Baráttunni lýkur seint

Þó í ár hafi öllum orðið ljóst mikilvægi stéttarinnar lauk á sama tíma 18 mánaða kjarabaráttu hjúkrunarfræðinga við ríkið. Það er upplifun margra að stéttin hafi ekki fengið þá viðurkenningu sem henni bar af hálfu yfirvalda og þau vonbrigði eru skiljanleg. Nú liggur niðurstaðan fyrir og henni verður ekki hnikað. Unnið er að fullum krafti við að ljúka þeim stofnanasamningum og miðlægu samningum sem eftir standa þannig að það liggi fyrir hver laun hjúkrunarfræðinga verði þegar upp er staðið. Þó við höfum háð þessa launabaráttu undanfarin 100 ár – í landi jafnréttis og á ári hjúkrunarfræðinga 2020 – þá er ljóst að henni er alls ekki lokið. Heilbrigðiskerfið verður ekki rekið án okkar og höfum við í ár enn og einu sinni sönnur fyrir því. Við leggjum ekki árar í bát, nýtum okkur það sem áunnist hefur, söfnum fleiri verkfærum í kistuna og höldum baráttunni áfram. Ég hef þá trú að virðingin, sem enn frekar hefur skapast í ár á störfum hjúkrunarfræðinga, muni skila sér þó síðar verði.

Við stöndum frammi fyrir því að veiran verður hluti af okkar veruleika þar til bólusetning við henni finnst. Hér á landi búum við við betra starfsumhverfi og öryggisbúnað en víða um heim. Það er ljóst að öruggt og heilsusamlegt starfsumhverfi, með þeim búnaði sem til þarf, er einn mikilvægasti þátturinn í starfsumhverfi okkar.

Settu grímuna fyrst á þig

En faraldrinum er ekki lokið. Við stöndum frammi fyrir því að veiran verður hluti af okkar veruleika þar til bólusetning við henni finnst. Hér á landi búum við við betra starfsumhverfi og öryggisbúnað en víða um heim. Það er ljóst að öruggt og heilsusamlegt starfsumhverfi, með þeim búnaði sem til þarf, er einn mikilvægasti þátturinn í starfsumhverfi okkar. Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga mun eftir sem áður fylgja því eftir að atvinnurekendur tryggi öryggi og heilbrigði hjúkrunarfræðinga við störf eins og Vinnueftirlitið mælir til um. Nú fremur en nokkru sinni fyrr getur það skipt sköpum að greina vel á milli vinnu og einkalífs og gera það eins vel og hugsast getur. Sú vegferð er vandrötuð, því á sama tíma og þetta skal haft í heiðri, er mikil eftirspurn eftir hjúkrunarfræðingum til starfa og hafa yfirvöld m.a. biðlað til okkar um aukið vinnuframlag.

Ég geri mér grein fyrir að það togast hér á tveir pólar, og í ofanálag er þegar mikið álag á hjúkrunarfræðingum vegna faraldursins. Þess heldur skiptir miklu máli að hlúa vel að sjálfum sér á milli vakta, eiga gæðastundir með fjölskyldunni sinni, gera eitthvað jákvætt og uppbyggilegt fyrir sjálfan sig, jafnt líkamlega sem andlega.

Þetta ár verður í minnum haft. Gerum áfram okkar besta, lærum af reynslunni og verum góð hvert við annað.