2.
maí 2016
Reykjavík 2. maí 2016
Velferðarnefnd Alþingis
Umsögn um drög að frumvarpi til laga um sjúkratryggingar (hámarksgreiðslur sjúkratryggðra og þjónustustýring), 676. mál
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga (Fíh) fagnar því að fram sé komið nýtt frumvarp um greiðsluþátttöku sjúklinga fyrir heilbrigðisþjónustu. Ljóst er að núverandi kerfi hefur reynst mörgum sjúklingum erfitt og valdið sjúklingum vandræðum og vanlíðan vegna mikils kostnaðar við heilbrigðisþjónustu. Gera þurfti því bragarbót á núverandi kerfi og draga úr kostnaði sjúklinga.
Allur kostnaður við heilbrigðisþjónustu
Fíh lýsir yfir áhyggjum af því að með nýju greiðsluþátttökukerfi sé ekki verið að marka eina heildstæða stefnu í greiðsluþátttöku sjúklinga, heldur einungis verið að koma á skipulagi og hámarksgreiðslu á hluta af þjónustunni. Heilbrigðisþjónusta eins og tannlækningar og sálfræðiþjónusta er ekki inni í nýju greiðsluþátttökukerfi. Eins er kostnaði vegna lyfja haldið í sérstöku kerfi. Ljóst er að sjúklingar verða fyrir margs konar kostnaði vegna heilbrigðisþjónustu og lýsir Fíh yfir furðu að ekki hafi verið tekinn inn allur kostnaður vegna heilbrigðisþjónustu þegar verið er að koma á nýju greiðsluþátttökukerfi fyrir sjúklinga. Fíh telur að betra hefði verið að nýtt greiðsluþátttökukerfi fyrir sjúklinga tæki til alls kostnaðar sem sjúklingar geta orðið fyrir í heilbrigðisþjónustunni.
Þjónustustýring
Eins og fram kemur í frumvarpinu er eitt af markmiðunum með breytingum á greiðsluþátttöku sjúklinga að taka upp þjónustustýringu í kerfinu. Með því verður dýrara fyrir sjúklinga að leita til sérfræðilækna án tilvísunar. Ef sjúklingar leita fyrst til heilsugæslu og síðan til sérfræðilækna með tilvísun verður þjónustan ódýrari. Með þessu er verið að leggja áherslu á að heilsugæslan sé í auknum mæli fyrsti viðkomustaðurinn í heilbrigðisþjónustunni. Þessi breyting telur Fíh að geti skapað ákveðna hættu fyrir sjúklinga. Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins ræður í dag ekki við þá þjónustu sem hún á að veita og skýrist það af skorti á fjármagni, skorti á starfsfólki og eins hefur ekki farið fram umræða eða verið tekin ákvörðun um hver á að sinna hverju innan heilsugæslunnar. Með því að auka álagið á heilsugæsluna og gera hana í auknum mæli að fyrsta viðkomustað án þess að auka fjármagn til hennar, bæta mönnun eða skipulag, mun það lengja biðtíma sjúklinga og tefja það að sjúklingar fái bót meina sinna. Fíh telur að betra sé að byrja á að efla heilsugæsluna með því að bæta fjármögnun og auka fjárframlög til hennar og nýta betur sérfræðikunnáttu t.d. hjúkrunarfræðinga. Þannig verði hún betur í stakk búin til þess að sinna frekari verkefnum. Að því loknu mun skapast betri möguleiki á að bæta þjónustustýringu og gera heilsugæsluna í auknum mæli að fyrsta viðkomustað innan heilbrigðiskerfisins. Ljóst er að ekki hafa allir sjúklingar aðgang að heimilislækni og því leita þeir til sérfræðilækna eftir þjónustu sem heilsugæslan ætti að veita. Að mati Fíh verður fyrirhugaðri þjónustustýringu ekki beitt með því eingöngu að breyta greiðsluþátttökukerfi sjúklinga.
Hámarks kostnað mætti lækka
Fíh telur að hámarkskostnað sjúklinga við heilbrigðisþjónustu á ári sé of hár. Eins og fram hefur komið fyrr í þessari umsögn þá mun greiðsluþátttökukerfi sjúklinga sem lagt er til í frumvarpinu ekki taka til alls kostnaðar sem sjúklingar verða fyrir innan heilbrigðiskerfisins. Því er sú 95 þúsund króna upphæð sem nefnd er í frumvarpinu einungis hluti af heildarkostnaði sjúklinga. Ef farin verður sú leið sem lögð er til í frumvarpinu hvetur Fíh til þess að upphæðin verði lækkuð verulega. Fram hefur komið að verði heilbrigðisþjónustan gerð gjaldfrjáls með öllu muni það ekki kosta ríkissjóð verulega upphæð á ári. Til að byrja með mætti gera heilbrigðisþjónustu barna og öryrkja gjaldfrjálsa og skoða hvort það komi í veg fyrir að þessir sjúklingahópar þurfi að neita sér um nauðsynlega heilbrigðisþjónustu.
Kostnaður færður til innan kerfisins
Fíh telur að með nýju greiðsluþátttökukerfi sé verið að færa til kostnað innan kerfisins milli sjúklingahópa í stað þess að bæta fjármunum inn í kerfið. Verið er að auka álögur á þá sem nota kerfið minnst og lækka álögur á þá sem nota kerfið mest. Þetta getur valdið því að sjúklingar sem lítið hafa notað þjónustuna, fresti notkun hennar. Aldraðir og öryrkjar sem nota heilbrigðisþjónustuna lítið munu eftir breytinguna borga hálfum milljarði meira fyrir þjónustuna.
Fíh telur að gera þurfi úttekt á því hver greiðsluþátttakan er í dag. Hver sé heildarkostnaður mismunandi hópa og í hverju felst hann? Eftir að slík úttekt hefur verið gerð eru betri forsendur til að skoða hvaða breytingar hægt er að gera á kerfinu og framkvæma þær síðan.
Aukin heilbrigðisútgjöld hafa á síðustu árum lagst með fullum þunga á heimilin í landinu og hefur skýrsla sem Öryrkjabandalagið gaf nýlega út staðfest þetta. Þar kemur fram að kostnaður ríkisins hefur aukist mun minna en kostnaður heimilanna. Kostnaðurinn við heilbrigðiskerfið hefur því færst í auknum mæli frá ríkinu til heimilanna.
Fíh leggur áherslu á að allir landsmenn geti sótt sér nauðsynlega heilbrigðisþjónustu án tillits til efnahags. Það er eitt af því sem gerir samfélagið betra. Að mati Fíh eru þau drög sem liggja frammi um breytingar á heilbrigðiskerfinu ákveðið skref í þá átt en telur að gera þurfi betur til þess að svo megi verða.
f.h. Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
Guðbjörg Pálsdóttir starfandi formaður
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
Velferðarnefnd Alþingis
Umsögn um drög að frumvarpi til laga um sjúkratryggingar (hámarksgreiðslur sjúkratryggðra og þjónustustýring), 676. mál
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga (Fíh) fagnar því að fram sé komið nýtt frumvarp um greiðsluþátttöku sjúklinga fyrir heilbrigðisþjónustu. Ljóst er að núverandi kerfi hefur reynst mörgum sjúklingum erfitt og valdið sjúklingum vandræðum og vanlíðan vegna mikils kostnaðar við heilbrigðisþjónustu. Gera þurfti því bragarbót á núverandi kerfi og draga úr kostnaði sjúklinga.
Allur kostnaður við heilbrigðisþjónustu
Fíh lýsir yfir áhyggjum af því að með nýju greiðsluþátttökukerfi sé ekki verið að marka eina heildstæða stefnu í greiðsluþátttöku sjúklinga, heldur einungis verið að koma á skipulagi og hámarksgreiðslu á hluta af þjónustunni. Heilbrigðisþjónusta eins og tannlækningar og sálfræðiþjónusta er ekki inni í nýju greiðsluþátttökukerfi. Eins er kostnaði vegna lyfja haldið í sérstöku kerfi. Ljóst er að sjúklingar verða fyrir margs konar kostnaði vegna heilbrigðisþjónustu og lýsir Fíh yfir furðu að ekki hafi verið tekinn inn allur kostnaður vegna heilbrigðisþjónustu þegar verið er að koma á nýju greiðsluþátttökukerfi fyrir sjúklinga. Fíh telur að betra hefði verið að nýtt greiðsluþátttökukerfi fyrir sjúklinga tæki til alls kostnaðar sem sjúklingar geta orðið fyrir í heilbrigðisþjónustunni.
Þjónustustýring
Eins og fram kemur í frumvarpinu er eitt af markmiðunum með breytingum á greiðsluþátttöku sjúklinga að taka upp þjónustustýringu í kerfinu. Með því verður dýrara fyrir sjúklinga að leita til sérfræðilækna án tilvísunar. Ef sjúklingar leita fyrst til heilsugæslu og síðan til sérfræðilækna með tilvísun verður þjónustan ódýrari. Með þessu er verið að leggja áherslu á að heilsugæslan sé í auknum mæli fyrsti viðkomustaðurinn í heilbrigðisþjónustunni. Þessi breyting telur Fíh að geti skapað ákveðna hættu fyrir sjúklinga. Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins ræður í dag ekki við þá þjónustu sem hún á að veita og skýrist það af skorti á fjármagni, skorti á starfsfólki og eins hefur ekki farið fram umræða eða verið tekin ákvörðun um hver á að sinna hverju innan heilsugæslunnar. Með því að auka álagið á heilsugæsluna og gera hana í auknum mæli að fyrsta viðkomustað án þess að auka fjármagn til hennar, bæta mönnun eða skipulag, mun það lengja biðtíma sjúklinga og tefja það að sjúklingar fái bót meina sinna. Fíh telur að betra sé að byrja á að efla heilsugæsluna með því að bæta fjármögnun og auka fjárframlög til hennar og nýta betur sérfræðikunnáttu t.d. hjúkrunarfræðinga. Þannig verði hún betur í stakk búin til þess að sinna frekari verkefnum. Að því loknu mun skapast betri möguleiki á að bæta þjónustustýringu og gera heilsugæsluna í auknum mæli að fyrsta viðkomustað innan heilbrigðiskerfisins. Ljóst er að ekki hafa allir sjúklingar aðgang að heimilislækni og því leita þeir til sérfræðilækna eftir þjónustu sem heilsugæslan ætti að veita. Að mati Fíh verður fyrirhugaðri þjónustustýringu ekki beitt með því eingöngu að breyta greiðsluþátttökukerfi sjúklinga.
Hámarks kostnað mætti lækka
Fíh telur að hámarkskostnað sjúklinga við heilbrigðisþjónustu á ári sé of hár. Eins og fram hefur komið fyrr í þessari umsögn þá mun greiðsluþátttökukerfi sjúklinga sem lagt er til í frumvarpinu ekki taka til alls kostnaðar sem sjúklingar verða fyrir innan heilbrigðiskerfisins. Því er sú 95 þúsund króna upphæð sem nefnd er í frumvarpinu einungis hluti af heildarkostnaði sjúklinga. Ef farin verður sú leið sem lögð er til í frumvarpinu hvetur Fíh til þess að upphæðin verði lækkuð verulega. Fram hefur komið að verði heilbrigðisþjónustan gerð gjaldfrjáls með öllu muni það ekki kosta ríkissjóð verulega upphæð á ári. Til að byrja með mætti gera heilbrigðisþjónustu barna og öryrkja gjaldfrjálsa og skoða hvort það komi í veg fyrir að þessir sjúklingahópar þurfi að neita sér um nauðsynlega heilbrigðisþjónustu.
Kostnaður færður til innan kerfisins
Fíh telur að með nýju greiðsluþátttökukerfi sé verið að færa til kostnað innan kerfisins milli sjúklingahópa í stað þess að bæta fjármunum inn í kerfið. Verið er að auka álögur á þá sem nota kerfið minnst og lækka álögur á þá sem nota kerfið mest. Þetta getur valdið því að sjúklingar sem lítið hafa notað þjónustuna, fresti notkun hennar. Aldraðir og öryrkjar sem nota heilbrigðisþjónustuna lítið munu eftir breytinguna borga hálfum milljarði meira fyrir þjónustuna.
Fíh telur að gera þurfi úttekt á því hver greiðsluþátttakan er í dag. Hver sé heildarkostnaður mismunandi hópa og í hverju felst hann? Eftir að slík úttekt hefur verið gerð eru betri forsendur til að skoða hvaða breytingar hægt er að gera á kerfinu og framkvæma þær síðan.
Aukin heilbrigðisútgjöld hafa á síðustu árum lagst með fullum þunga á heimilin í landinu og hefur skýrsla sem Öryrkjabandalagið gaf nýlega út staðfest þetta. Þar kemur fram að kostnaður ríkisins hefur aukist mun minna en kostnaður heimilanna. Kostnaðurinn við heilbrigðiskerfið hefur því færst í auknum mæli frá ríkinu til heimilanna.
Fíh leggur áherslu á að allir landsmenn geti sótt sér nauðsynlega heilbrigðisþjónustu án tillits til efnahags. Það er eitt af því sem gerir samfélagið betra. Að mati Fíh eru þau drög sem liggja frammi um breytingar á heilbrigðiskerfinu ákveðið skref í þá átt en telur að gera þurfi betur til þess að svo megi verða.
f.h. Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
Guðbjörg Pálsdóttir starfandi formaður
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga